Krzych Bartłomiej K. (kl., IBP), Historia, źródła i ceremonie solennej Mszy papieskiej według usus antiquior, « Christianitas » 14 (2013/2), ss. 178-212.
* * *
Z wprowadzenia: Podejmując krótko i ogólnie kwestię solennych Mszy świętych sprawowanych przez Najwyższego Pasterza (tradycyjnie w Bazylice św. Piotra) według tzw. usus antiquior (a więc sprzed ostatniej reformy liturgicznej), można stwierdzić, że dziś temat "dawnej" liturgii apostolskiej jest nieco zmitologizowany. Nie można jednak zaprzeczyć, że owe obrzędy sprawowały się według wielowiekowych tradycji sięgających pierwszych wieków chrześcijaństwa. Tradycje te promieniując przez setki lat na cały świat chrześcijański, wywarły niewątpliwy wpływ na liturgie stolic biskupich, wydając w ten sposób niezliczone owoce łaski. One również ukształtowały "tradycyjny" ryt rzymski, który przetrwał i ożywa za naszych dni.
 |
| Zobacz spis treści |
W liturgii Pałacu Apostolskiego zachowywane były niczym w drogocennym skarbcu zwyczaje i tradycje wszędzie indziej porzucone lub zapomniane, które związane były przede wszystkim z czcią, jaką otaczana jest droga dla chrześcijan osoba Namiestnika Chrystusowego.
Tak też w ówczesnej epoce dla kardynałów, biskupów i innych dygnitarzy Kurii Rzymskiej oraz władców świeckich solenna Msza papieska wraz z całą okazałością swych rytów i ceremonii była nierozłącznym elementem życia Dworu Papieskiego, zaś jej znajomość była przekazywana - nie bez zauważalnego wśród zachowanych świadectw podziwu - z pokolenia na pokolenie w rodzinach dziedziczących poszczególne funkcje czy posługi. Solenna Msza papieska była zawsze świętem dla wszystkich mieszkańców Rzymu.
* * *
Przed przystąpieniem do krótkiej prezentacji i przebiegu obrzędów solennej Mszy papieskiej ze szczególnym uwzględnieniem jej charakterystycznych elementów (włącznie z niektórymi szatami oraz insygniami własnymi Papieżowi) wydaje się odpowiednim podjąć i wyjaśnić ogólne określenia, takie jak "kaplica papieska" i "solenna Msza papieska". Następnie podamy krótki rys historyczny rozwoju tej ostatniej jak i rozpatrzymy jej znaczenie i wpływ na rozwój i kształt liturgii katolickiej, zwłaszcza rytu rzymskiego. Przedstawiony także zostanie zbiór podstawowych źródeł do badań nad historią, źródłami oraz ceremoniami solennej Mszy papieskiej.
* * *
Wprowadzenie
I. Zagadnienia wstępne
A) Termin « kaplica papieska » i jego znaczenie
B) Liturgia papieska w historii
C) Wartość, znaczenie i wpływ liturgii papieskiej
II. Źródła do badań nad ceremoniami solennej Mszy papieskiej
III. Solenna Msza papieska - obrzędy, ryty, ceremonie
A) Kiedy sprawowano solenną Mszę papieską?
B) Szaty i insygnia papieskie
1) Szaty papieskie
a) Falda
b) Fanon
c) Subcinctorium
d) Mantum
2) Insygnia papieskie
a) Tiara
b) Sedia gestatoria
c) Flabellum
C) Ogólna struktura
D) Ceremonie solennej Mszy papieskiej
1) Asysta
2) Msza święta
a) Początek Mszy
b) Lektury i Credo
c) Pregustatio
d) Kanon
e) Komunia święta
f) Zakończenie Mszy
IV. Zakończenie