W bieżącym roku znane na całym świecie niemieckie wydawnictwo Nova et Vetera, opublikowało pierwszy tom dzieła Ulricha Nersingera o liturgii i zwyczajach dworu papieskiego (autor wcześniej wydał wiele publikacji i artykułów na ten temat). Jest to pierwsza praca, która omawia tak szczegółowo i dokładnie ceremonie papieskie sprzed i z czasów Soboru Watykańskiego II (szczególnie wg ksiąg liturgicznych Kościoła Katolickiego i Kurii Rzymskiej sprzed reform wprowadzonych w czasie obrad Soboru i po nim), odwołując się także do czasów obecnych.Pod względem wydawniczym pozycja prezentuje się bardzo profesjonalnie, wręcz perfekcyjnie. Papier jest trwały i elegancki; strony są szyte i klejone, co sprawia że całość nie będzie się rozklejać nawet po dłuższym użytkowaniu; dobrze dobrano wielkość czcionki (nie jest ani za mała, a więc czytanie nie męczy, ani za duża, dzięki czemu książka nie ma zbyt dużej objętości); zdjęcia i ilustracje schludnie zamieszczono w tekście, wstawiając je w niewielką ramkę, by nie zlewały się z tekstem. Książka oprawiona jest w grubą, gustowną okładkę, na której widnieje papież Pius VII spoczywający na tronie papieskim, odziany w uroczyste szaty pontyfikalne i udzielający błogosławieństwa. Niewątpliwym plusem jest zakładka - wstążka niemal identyczna z tymi, jakie spotykamy w Brewiarzu Rzymskim.
Treść pierwszego tomu podzielono na dziewięć rozdziałów, w których autor kolejno omawia: członków i przedstawicieli dworu papieskiego (I); obrzędy wyboru (Conclave) papieży na przestrzeni wieków (II); ceremonie koronacyjne papieży oraz tiarę (III); historię paliusza (przede wszystkim papieskiego) i obrzędy związane z jego wykonaniem i nałożeniem metropolitom (IV); papieskie pastorały (ferula) i krzyże (V); obrzędy związane z objęciem Pałacu i Bazyliki Laterańskiej przez papieża (VI); liturgię stacyjną oraz związane z nią obrzędy w ciągu roku liturgicznego, a szczególnie w czasie Wielkiego Postu i Wielkiego Tygodnia (VII); ceremonie uroczystej Mszy św. sprawowanej przez papieża (VIII); nabożeństwa i procesje z Najświętszym Sakramentem (IX). Do trzech rozdziałów dołączone są swego rodzaju suplementy: do pierwszego rozdziału załączono tekst dotyczący Prefektury Domu Papieskiego po rozpoczęciu pontyfikatu przez Benedykta XVI w 2005 r.; do drugiego rozdziału plan konklawe z XIX w. (listę kardynałów i przydzielone im cele, szkice i mapy) – zaś do ósmego rozdziału kalendarz celebracji papieskich z 1863 r. Całości dopełniają niezwykle ciekawe dodatki, ukazujące zmiany, jakim podlegał dwór papieski tuż po zakończeniu obrad Soboru Watykańskiego II, a także jego organizacji w 2005 r. po wyborze na Stolicę Piotrową Józefa kard. Ratzingera.
Dla wielu czytelników zaletą będzie to, że Ulrich Nersinger omawiając podłoże i rozwój historyczny wielu obrzędów liturgii papieskiej, jak i samego dworu papieskiego, często odwołuje się do przeobrażeń, jakim były one poddawane w ostatnich dziesięcioleciach, a także jak prezentują się one obecnie.
W całej publikacji zamieszczono dokładnie 267 ilustracji bądź zdjęć (co znaczy, że na dwie strony przypada niemal jedno zdjęcie lub ilustracja). Pochodzą one ze zbiorów prywatnych autora i osób indywidualnych, w tym znanego wielu internautom Johna Paula Sonnena, prowadzącego blog „Orbis Catholicus”. Wiele zdjęć i ilustracji jest wręcz niepowtarzalnych – próżno szukać ich w odmętach sieci internetowej. Co najważniejsze – każda ilustracja i każde zdjęcie posiada stosowny opis, nadający całej pozycji jeszcze większej wartości. Jedynym mankamentem jest to, że wszystkie są czarno-białe i w przypadku niektórych aż się prosi, by wydrukowano je w kolorze.
Kolejnym atutem książki jest znajdująca się na końcu wielojęzyczna bibliografia. Wymieniono w niej aż 824 pozycji w podziale na: księgi liturgiczne i inne akty oraz rozporządzenia Stolicy Apostolskiej; publikacje; artykuły; źródła internetowe; reportaże i programy telewizyjne; reportaże i programy radiowe; filmy i nagrania wideo (DVD); różnego rodzaju materiały gromadzone i wydawane na kasetach i płytach CD. Niewątpliwie, mrówczą pracą było zebranie i uporządkowanie wszystkich pozycji, które stanowią ogromny materiał do dalszych badań i mogą pomóc w wydawaniu kolejnych publikacji omawiających jakże szeroką problematykę liturgii papieskiej.
Na samym końcu książki znajdujemy szczegółowy spis treści ułatwiający „wędrowanie” po jej kartach, a także skrócony spis zawartości tomu drugiego, który według planów wydawnictwa ma się ukazać na początku 2011 roku.
Podsumowując, pozycja Ulricha Nersingera jest ogromnie ważna i niejako odkrywa tajemnicę piękna obrzędów sprawowanych w niezwykle uroczysty sposób w Stolicy Kościoła. Jednocześnie jest to dzieło (bo tak chyba należy tę publikację nazywać), które może stanowić przyczynek do rozwoju dalszych badań nad dziejami liturgii i zwyczajów dworu papieskiego, nie tylko w Niemczech, lecz na całym świecie. Czytelnikom z Polski (i innych krajów) pozostaje mieć nadzieję, że znajdą się wydawcy, który docenią wartość tej publikacji i po precyzyjnym przetłumaczeniu oddadzą ją do rąk rodaków (dla których niewątpliwą przeszkodę, obok ceny omawianego tytułu, stanowi język).
Ulrich Nersinger, Liturgien und Zeremonien am Päpstlichen Hof, t. I, Bonn 2010, ss. 539. Rekord w bazie Alcuinus. Dziękuję wydawcy za udostępnienie egzemplarzu do prezentacji.