Sammlung Philippi - The Philippi Collection and Papal liturgy

Wielu osobom na całym świecie znany jest Dieter Philippi, kolekcjoner (głównie) nakryć głowy, które można nazwać „religijnymi” (pochodzą one z 31 różnych religii). Posiada on w swojej kolekcji niezwykłe eksponaty, które wzbudzają zainteresowanie (czy nawet podziw) wielu ludzi na całym świecie (nawet tych tzw. „obojętnych religijnie”).

W 2009 roku ukazał się album zatytułowany Sammlung Philippi – Kopfbedeckungen in Glaube, Religion und Spiritualität, w którym zebrane są fotografie i opisy wszystkich zdobyczy Dietera Philippiego.

Główna część kolekcji poświęcona jest Kościołowi katolickiemu. W publikacji odnajdujemy także paramenta własne dla liturgii papieskiej czy samego papieża. Są to:

• Piuska papieska (1) - biała
• Tiara (1)
• Saturno [Cappello Romano] (4) – czerwone (2) i białe (2)
• Camauro (12) – czerwone (6) i białe (6)
• Buty papieskie (17) [papieża Benedykta VI – 11; papieża Jana Pawła II – 6] – różne odcienie czerwonego, brązowego i białe
• Pończochy papieskie (1) - białe
• Sznur pektoralny (8) – złote
• Paliusz papieski (4)
• Szpile do paliusza papieskiego (3)
• Aktówkę papieską (1) – biała
• Pokrowiec na piuskę papieską (1) – biały
• Pullower papieski (1) – biały
• Pektorał [do koloratki] (1) – biały

Dokładne opisy każdej z wymienionych wyżej rzeczy możemy odnaleźć w książce (nazwy, użycie, materiał, wymiary, inne informacje). Przy niektórych eksponatach umieszczone jest także dodatkowe zdjęcie ukazujące pewne insteresujące szczegóły (np. kamienie szlachetne umieszczone w szpilach paliusza papieskiego).

Można się pokusić o stwierdzenie, iż autor opisywanej pozycji posiada garderobę niemal jak sam papież (jeśli chodzi o kardynałów, czy biskupów – Dieter Philippi posiada w swej kolekcji także pasy (fascia), szale, birety, czy sutanny używane przez tychże dostojników Kościoła).

Zdjęcia wszystkich eksponatów, a także wiele więcej informacji, czy szczegóły o książce (w wielu językach) znajdują się na stronie internetowej autora: dieter-philippi.de (możemy tam odnaleźć m. in. zdjęcia, prezentacje, teksty dotyczące papieskiej ferulae, pierścienia rybaka, etc.). Od pewnego czasy prowadzi on także blog internetowy.

Dieter Philippi, Sammlung Philippi – Kopfbedeckungen in Glaube, Religion und Spiritualität, Leipzig 2009, ISBN 978-3-7462-2800-6, s. 711.

Sacra Congregatio Caeremonialis

Ad Congregationem Caeremonialem pertinet moderatio caeremoniarum in Sacello Aulaque Pontificali servandarum et sacrarum functionum quas Patres Cardinales extra pontificale sacellum peragunt; itemque eadem Congregatio cognoscit quaestiones de praecedentia tum Patrum Cardinalium tum Legatorum quos variae Nationes ad Sanctam Sedem mittunt.[1]

Codex Iuris Canonici [1918], Liber secundus – De personis. Pars prima – De clericis. Sectio II. – De clericis in specie. Cap. IV. Art. I. – De Sacris Congregationibus. Can. 254.

---

[1] Pius X, const. « Sapienti consilio », 29 iun. 1908, § I, n. 9⁰; Ordo servandus in S. Congregationibus, Tribunalibus, Officiis Romanae Curiae, 29 sept. 1908, Pars II, Normae peculiares, cap. VII, art. IV, n. 5⁰.

Ornements réservés au Souverain Pontife

Le Pape a des ornements et des insignes qui lui sont propres : la falda, le subcingulum, le fanon, la tiare, la sedia gestatoria, les flabella, l’anneau du pêcheur et les mules.

1⁰ La falda est une longue et large robe de soie blanche, à queue traînante, que le Pape met par-dessus la soutane et que soutiennent des dignitaires de la cour pontificale.

2⁰ le subcingulum est une pièce d’étoffe, ornée de broderies et en forme de losange, que le Pape suspend à la ceinture, du côté gauche. Il symbolise l’épée dont le Psalmiste prie le Roi tout-puissant de se ceindre. (Ps., XLIV, 4.) Cet ornement, que les évêques portaient autrefois, est encore en usage dans l’Église grecque.

3⁰ Le fanon se compose de deux mozettes légères superposées ; il se place sur la chasuble ; le pallium se met par-dessus.

4⁰ La tiare est une sorte de bonnet surmonté d’une croix et orné de trois couronnes, d’où le nom de triregnum qu’on lui donne encore. La première couronne fut ajoutée au début du VI^e siècle, la deuxième à la fin du XIII^e siècle, et la troisième au XIV^e siècle.

Ces trois couronnes représentent le triple pouvoir du pape comme évêque, souverain pontife et roi ; elles figurent aussi la triple puissance du Souverain Pontife sur l’Église souffrante qu’il soulage par la dispensation des indulgences et sur l’Église triomphante en proclamant la sainteté et en accordant les bonneurs du culte public aux serviteurs de Dieu.

Aux Messes pontificales, le pape met la mitre comme les évêques ; il se sert de la tiare dans certaines cérémonies solennelles, comme lorsqu’il est porté sur la sedia gestatoria.

5⁰ Dans les grandes sollenités, le pape est assis sur un petit trône, appelé sedia gestatoria, que portent sur leurs épaules douze serviteurs de la cour pontificale, et il est escorté de clercs qui soutiennent, de chaque côté, un flabellum ou éventail de plumes d’autruche et de paon.

Jusqu’au XIII^e siècle au moins, on se servit, en France, du flabellum pendant la messe pour chasser les mouches et tempérer la chaleur autour du célébrant. Puis cet usage fut abandonné. Cependant les Orientaux conservent encore l’usage des flabella.

6⁰ L’anneau pontifical particulier au pape s’appelle anneau du pêcheur parce que son chaton représente saint Pierre dans une baroque et jetant les filets.

Cet anneau sert à sceller toutes les grâces accordées par le Souverain Pontife, en forme de bref ; de là cette formule : « Donné à Rome, sous l’anneau du pêcheur. »

7⁰ Les mules du pape sont des pantoufles rouges sur lesquelles sont brodées des croix en or que baisent ceux qui sont reçus en audience.

---

[Editions Fideliter], La Liturgie, Eguelshardt 1993, p. 105 – 108.